Direct-pipe in Limburg

Gasunie heeft sinds 2008 fors geïnvesteerd in de uitbreiding van het gastransportnetwerk in Nederland. De ambitie is om van ons land de gasrotonde van Europa te maken. Daarom zijn er in de Noord-Zuid Route vele kilometers extra aardgasleidingen aangelegd door heel Nederland. Ook zijn er twee nieuwe compressorstations gebouwd.

Op 1 oktober 2010 is de eerste fase van de Noord-Zuid Route afgerond met de oplevering van 275 kilometer gastransportleiding en compressorstation Scheemda. Een jaar later werd nog eens 100 kilometer leiding opgeleverd samen met compressorstation Wijngaarden. Het Limburgse tracé Odiliapeel-Melick behoort tot de derde fase van de Noord-Zuid Route.

‘In het voorjaar van 2012 zijn verschillende onderdelen van A.Hak met de werkzaamheden voor het tracé gestart’, vertelt Raymond Bos. ‘Maar eerst hebben wij een aanvullend bodemonderzoek uitgevoerd omdat we meer informatie nodig hadden over de grondgesteldheid onder de Maas. De Limburgse ondergrond kenmerkt zich immers door de aanwezigheid van grote hoeveelheden grind waar conventionele boortechnieken niet geschikt voor zijn. Daarom hebben wij Gasunie ook geadviseerd om de direct-pipeboortechniek toe te passen.'

Nieuwe boormethode

A.Hak Drillcon is momenteel het enige bedrijf in Nederland (en één van de weinigen ter wereld) dat deze nieuwe techniek toepast. De boormethode combineert de bestaande H.D.D- en gesloten-frontboring. ‘Voor direct pipe gebruiken we een geavanceerde boorinstallatie met een nieuwe machine’, licht Bos toe. ‘De pipe thruster klemt zich om de gasbuis en levert met behulp van twee cilinders een perskracht van maximaal 750 ton.’

Nadat de ondergrond nauwkeurig in kaart was gebracht, stonden onze mensen voor de grote technische uitdaging om de stalen buis van ruim één kilometer lengte onder de Maas aan te brengen. Bos: ‘Door de beperkte opstelruimte voor de gasbuis moest deze in twee lengtes worden geboord. Eerst hebben we een tunnel van 700 meter geboord. Vervolgens hebben de collega’s van Hak Leidingbouw de resterende lengte van 300 meter aan het geboorde gedeelte gelast. Een complexe opdracht omdat het uitlijnen van twee buizen van deze diameter een uitdaging is. Bovendien was het door deze verbinding niet mogelijk om de complete leiding onder druk te zetten om de lassen te testen. Normaal gebeurt dat wel bij zulke kruisingen. Een gedeelte bevond zich immers inmiddels onder de grond. Daarom is er door middel van een zogenaamde ‘gouden’ las de verbinding gemaakt. Overigens met een positief resultaat.’

Samenwerking

Door een soepele samenwerking tussen A.Hak Drillcon, A.Hak Leidingbouw en bemalingsbedrijf Tjaden ligt de nieuwe gasleiding inmiddels onder de Maas. ‘Momenteel is A.Hak Leidingbouw bezig om de grond terug te plaatsen op het afgegraven tracé’, vertelt Bos. ‘De werkzaamheden zijn naar verwachting in juni van dit jaar afgerond, zodat Gasunie de leiding in oktober in gebruik kan nemen.’

Naast de direct-pipe boormethode heeft A.Hak Drillcon ook andere boortechnieken ingezet op dit tracé. ‘De engineeringafdeling van Gasunie had ons gevraagd om de H.D.D-methode toe te passen omdat ze geen bos wilde kappen op een gedeelte van het tracé. Verder hebben we in totaal zeven gesloten frontboringen uitgevoerd, waarvan één onder een spoorlijn en een onder een rijksweg.’ Deze boring was nodig omdat ProRail strenge eisen stelt aan leidingen die onder het spoor lopen. ‘Daarom hebben wij eerst een mantelsluis van beton gemaakt. Vervolgens is de gasleiding aangelegd. Daarmee reduceer je de kans op breuken en andere problemen. Ook hier komt veel technisch inzicht en expertise bij kijken. ProRail stelt daarom hoge eisen aan de aannemers, maar wij beschikken al geruime tijd over alle relevante certificaten’, aldus Bos.

Aanpakken

Er lag enige druk op de werkzaamheden omdat de vergunning van Rijkswaterstaat even op zich liet wachten. Rijkswaterstaat had als voorwaarde gesteld dat uiterlijk eind december 2012 de gehele leiding in het stroomdeel van de Maas zou liggen. De uiterwaarden van de rivier spelen immers een belangrijke rol bij de opvang van overtollig water in het geval van hoge waterstanden. ‘De deadline hebben we ondanks een paar kleine technische problemen met de boormachine ruimschoots gehaald’, vertelt Raymond Bos ‘Door een defecte pomp was er namelijk water in de buis gelopen, waardoor er mogelijk storing zou kunnen ontstaan. Gelukkig is dat niet gebeurd en hebben we het water tijdig kunnen verwijderen.’

Hoe werkt direct-pipe?

Bij de direct-pipe boormethode wordt een speciale tunnelboormachine (TBM) voorop de productbuis aangebracht. Deze machine is circa 20 meter lang en heeft een op de lokale bodemopbouw afgestemd boormes, meerdere meetsystemen, stuurcilinders en bentonietinjectiepunten. Bij een direct-pipe boring wordt net als bij een horizontaal gestuurde boring eerst schuin naar beneden geboord, waarna een verticale bocht wordt gemaakt. Eenmaal op diepte wordt de tunnelboormachine weer bijgestuurd om horizontaal verder te boren. Naarmate de boring vordert, volgt opnieuw een bijsturing van de TBM om een verticale bocht naar boven te maken. In Limburg hebben we op deze manier de Maas gekruist.

Bronsgroen eikenhout gespaard

De Maas is niet de enige stroom die in Zuid-Limburg gekruist is. Meer zuidelijk in het tracé gaat de leiding ook onder het kleine riviertje de Swalm door. Gasunie besloot om in Swalmen, een dorpje dat tegenwoordig deel uitmaakt van de gemeente Roermond, met een ruime marge onder de Swalm te laten boren zodat ook in een aangrenzend bos de rust niet verstoord werd. Voor deze boringen werd de nieuwe, 330 tons HDD boorrig ingezet.